De afgelopen vier jaar is het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen blijven steken op slechts 58.200 per jaar, zo stelt ABN AMRO vast. Als dat zo blijft, raakt de ambitie van de Rijksoverheid voor de komende jaren – 75.000 nieuwe woningen per jaar er bij – uit het zicht. Modulair bouwen is volgens de bank de even noodzakelijke als logische methode om de productiviteit op te krikken.

Bij modulair bouwen zijn de verschillende handelingen gestandaardiseerd en kennen ze een hoge repetitie, waardoor hogere bouwsnelheden en kortere bouwtijden haalbaar zijn. Bovendien kan zo’n 80 procent van de benodigde arbeid worden verplaatst van de bouwlocatie naar de fabriekshal. Ook dat bevordert de snelheid: in de hal is het werk niet gevoelig voor weersomstandigheden en de producten zijn ‘just in time’ leverbaar. Ook kun je in de fabriek strakker plannen en in de toekomst gemakkelijker mechaniseren en automatiseren.

Hiermee zou modulair bouwen volgens de bank kunnen resulteren in een verdubbeling van de productiviteit. De bank erkent dat het concept van modulair bouwen op zichzelf niet nieuw is, maar nieuwe technieken en materialen maken wel een grotere variëteit en kwaliteit mogelijk. Daarbij is BIM (Building Information Modelling), juist bij modulaire bouw, belangrijk omdat bij deze methode eventuele aanpassingen tijdens de uitvoering vrijwel onmogelijk zijn.

Als van de huidige jaarproductie van 58.200 woningen, de helft modulair zou worden gebouwd, dan kan volgens ABN AMRO de productie per jaar groeien naar 81.500. Tot het jaar 2030 kan het aantal extra nieuwbouwwoningen oplopen tot ruim 146.000. Het tekort aan woningen is in dat jaar dan afgenomen tot 60.000, zonder omschakelen naar modulair komt het tekort uit op 206.000. Bij 50% modulair bouwen kan de productiviteit in de bouw bovendien met 40 procent stijgen, aldus ABN AMRO.

Arbeidsproductiviteit per sector (© ABN AMRO, bron: CBS).

In vergelijking met andere sectoren ligt de arbeidsproductiviteit in de bouw nu vrij laag. In het tweede kwartaal van dit jaar, bijvoorbeeld, vertegenwoordigde elk gewerkt uur in de bouwsector een waarde van 42 euro. In andere sectoren bedroeg die waarde in datzelfde kwartaal gemiddeld 51 euro.

Dat komt vooral omdat de bouw nog relatief weinig automatiseert en standaardiseert, meent de bank. Sinds 2014 is de productiviteit van de bouw, als gevolg van de economische opleving, op zich wel sterk toegenomen. Dat zit ‘m voornamelijk in de toename van het aantal bouwprojecten. Het aantal arbeidsplaatsen is sindsdien licht gegroeid, wat wijst op een meer efficiënte inzet van personeel. De bank verwacht echter dat de productiviteit de komende jaren niet verder stijgt en daarmee de achterstand op andere sectoren niet wordt ingelopen. De relatief geringe productiviteit in combinatie met een groot personeelsgebrek maakt dat zónder een gewijzigde aanpak de woningbouwproductie tekort blijft schieten.

‘De bouw kan sterk profiteren van een hogere productiviteit door modulair bouwen te ontwikkelen.’ benadrukt Madeline Buijs, sector-econoom Bouw van ABN AMRO. ‘Modulair bouwen maakt het bovendien mogelijk om aan de woningbouwdoelen te voldoen, doordat structureel meer woningen kunnen worden opgeleverd. Ook biedt het veel kansen voor circulair en duurzaam bouwen, omdat modules opnieuw kunnen worden ingezet in een ander gebouw als ze niet meer nodig zijn.’

Madeline Buijs ziet modulair bouwen tevens als een probaat middel voor reductie van stikstofemissie. ‘Tegelijkertijd zorgt modulaire bouw óók voor een veel lagere stikstofuitstoot, doordat minder op de bouwplaats wordt vervaardigd en minder transportbewegingen nodig zijn. De overstap naar modulaire bouw vergt een flinke financiële investering en zal ingrijpende cultuur- en organisatorische veranderingen met zich mee brengen. Het zal sterke besluiten vergen om de overstap te kunnen maken.’

Naast het woningtekort ziet ABN AMRO voor de bouwsector nog een tweede uitdaging waarmee de productiviteit valt op te voeren: het verduurzamen van de bestaande voorraad kantoorgebouwen in Nederland naar minimaal label C in 2023.

• Het rapport ‘Analyse Modulair bouwen’ kunt u hier kosteloos downloaden.
• Foto: Think Wonen, modulair woningbouwsysteem op basis van staalskelet.