Ruim drie maanden geleden, het coronavirus had Nederland volledig in de greep, hield de Bond van Nederlandse Architecten een eerste quickscan onder de lid-bureaus. De vrees voor forse omzetdaling bleek er breed en diep in te zitten bij de respondenten. De tweede quickscan komt op een moment dat het virus, in elk geval in ons land, de aftocht lijkt te hebben geblazen. Architectenbureaus blikken daarom weer met meer vertrouwen de toekomst in.

Toch legt het onderzoek ook zorgen bloot voor het restant van het jaar. Vooral voor de langere termijn zijn de ondervraagden beducht voor het uitblijven van nieuwe opdrachten. Op den duur verwachten de bureaus gemiddeld 15% aan omzet te verliezen. De ontwikkeling van de omzet is echter wel sterk afhankelijk van de bureauomvang, het werkveld en de opdrachtgevers waarvoor in de regel wordt gewerkt, zo blijkt uit de quickscan. Grotere bureaus lijken over het algemeen minder kwetsbaar, omdat ze veelal grote, langdurige projecten onder handen hebben. Vanuit private sectoren als de horeca, cultuur en retail is de vraag naar architectendiensten nagenoeg tot nul gereduceerd. Vanuit de woningbouwmarkt is de vraag juist groot.

De impact op de werkvoorraad, de toegenomen concurrentie, de haperende communicatie met opdrachtgevers, de lastige acquisitie en de beperkte persoonlijke contacten met potentiële cliënten zijn voor veel architecten nog knelpunten in de crisis. Daarnaast zorgen de stikstofproblematiek en trage processen bij gemeenten voor frictie. Niettemin zijn ernstige liquiditeitsproblemen achterwege gebleven en wordt het omzetverlies in juni van dit jaar minder hoog ingeschat dan in maart. In de afgelopen drie maanden is de productiviteit bij de bureaus licht afgenomen. Het ziekteverzuim is echter eveneens laag uitgevallen. De meeste bureaus geven aan nog te wachten met het aantrekken van nieuw personeel. Ook worden tijdelijke contracten niet verlengd of valt de keuze op samenwerking met zzp-ers.

‘Dat tot nu ruim 70% van de bureaus geen aanspraak heeft gemaakt op overheidsondersteuning tekent dat er herstel was en de klap vooral elders viel’, stelt BNA-directeur Fred Schoorl. ‘Zo’n 30% van de bureaus met werknemers heeft de NOW aangevraagd. Van de uitstel van belastingbetaling maakt 20% gebruik en van de inkomenssteun voor zelfstandig ondernemers ongeveer 20% van de zzp’ers.’

‘We merken ook dat er veel ideeën zijn over nieuwe kansen, zeker ook gekoppeld aan de nu zeer actuele vragen over klimaat, energie en tweedeling.’, aldus Schoorl. ‘Bureaus stellen zich proactief op en herijken hun strategie. Om onze leden te helpen, werkt de BNA aan nieuwe branchebrede post-corona scenario’s. Het zou goed zijn om samen met onze ketenpartners echt in de actiestand te komen. We moeten ons echt uit de crisis investeren én innoveren.

• Foto's: HET architectenbureau aan het werk op kantoor, een getransformeerde gashouder in Naaldwijk.