Ontwerpfabriek Van Nelle is de voormalige fabriek van de firma Van Nelle, de bekende producent van koffie, thee en tabak. Het complex aan de Delfshavense Schie op het bedrijventerrein De Spaanse Polder in Rotterdam staat te boek als een van de voornaamste industriële monumenten van ons land. In 1985 wordt de fabriek geregistreerd als Rijksmonument. In 2014 volgt de internationale erkenning tot UNESCO werelderfgoed.

De fabriek is tussen 1927 en 1930 gebouwd, naar ontwerp van architecten Johannes Brinkman en Leendert van der Vlugt. De beide architecten produceren het ontwerp in nauwe samenwerking met constructeur Jan Gerko Wiebenga. Het gebouw is een schoolvoorbeeld van het Nieuwe Bouwen, een architectuurstroming die begin jaren ’20 van de vorige eeuw opkomt in Duitsland, Frankrijk en Nederland. De oprichting van architectenvereniging ‘De Opbouw’ – door Brinkman en Van der Vlugt en hun vakgenoten Willem Kromhout, Jacobus Oud en Mart Stam – geeft een belangrijke impuls aan de opkomst van Het Nieuwe Bouwen in Rotterdam.

De architecten van Het Nieuwe Bouwen streven naar eenvoudige, zuivere vormen met veel symmetrie en herhaling en zonder (onnodige) versieringen. Bovendien dienen de gebouwen zich te kenmerken door open, vrij indeelbare plattegronden, een hoge mate van transparantie en veel daglichttoetreding. Om dat te bereiken, worden materialen toegepast die tot dan toe ongebruikelijk zijn in de bouw: staal, (gewapend) beton en glas. De constructies van deze materialen en de materialen zelf vormen de bepalende componenten voor de functionalistische architectuur die Het Nieuwe Bouwen voorstaat.

Eind jaren ’90, de productie in de fabriek is dan al gestopt, wordt het complex getransformeerd tot bedrijfsverzamelgebouw en locatie voor vergaderingen, bedrijfsfeesten, beurzen en congressen. Het herbestemmingsontwerp komt op naam van Wessel de Jonge Architecten (als coördinerend architect), Claessens Erdmann Architecten, Molenaar & Van Winden architecten (nu: Molenaar & Co) en DS landschapsarchitecten.

Tijdens de Nationale Staalbouwdag 2019 is de voormalige Tabaksfabriek van Van Nelle 'the place to be' voor netwerken, zaken doen, kennis vergaren en kennis delen. Onderdelen van het event zijn de vakbeurs met ruim 60 bedrijfspresentaties, themasessies, architectenseminar en studentenprogramma met uitreiking StudentenSTAALprijs 2019. Organisator Bouwen met Staal maakt het programma van de Nationale Staalbouwdag in mei bekend.

• www.staalbouwdag.nl
• www.vannellefabriekrotterdam.com/tabaksfabriek
• Foto's: Van Nelle Ontwerpfabriek, Rotterdam (v.b.n.b.: © Stedenbouw & Architectuur, © Gemeente Rotterdam, © Hart voor Monumenten, © Van Nelle Ontwerpfabriek Rotterdam).