Het schrappen van de beurs Light + Building in Frankfurt begin deze week was het eerste signaal. Toen kwam dat exotische corona- of covid19-virus ineens heel dichtbij en bereikte ook plots de bouw- en installatiewereld. De installatievakbeurs wordt elke twee jaar bezocht door een paar honderd Nederlandse installateurs, architecten en ingenieurs die zich laten bijpraten over de nieuwste trends op het gebied van smart homes en gebouw-automatisering. Maar nadat Signify, het vroegere Philips Lighting haar deelname had ingetrokken om medewerkers niet onnodig aan gevaar bloot te stellen, werd een halve dag later de complete beurs afgeblazen.

'Ook voor ons kwam dat bericht compleet onverwacht',  stelt Dick Reijman van brancheorganisatie Techniek Nederland. 'En het is echt vervelend voor de bedrijven die stands hadden geboekt en de mensen die de beurs wilden bezoeken.' Heel ingrijpende andere gevolgen heeft het virus volgens hem op dit moment nog niet. De handelaren in zonnepanelen en warmtepompen zagen de aanvoer al eerder stokken en hebben tijdig hun bestellingen verplaatst naar landen als Korea en Japan. 'Voor hen begonnen de hamsterweken al vroeg. Maar ze lijken geslaagd in hun opzet en het leidt nog niet tot grote schaarste en serieuze prijsverhogingen.'

Directeur Pieter van Leusden van bouwmaterialenhandelaar Bouwmaat ziet hetzelfde. Wel begrijpt hij van zijn inkopers dat er over een week of zes een tekort te verwachten valt van schakelmateriaal, leidingkoppelingen en ander klein installatiemateriaal. Typisch materialen die veel per container uit China worden ingevoerd. De materialen die over zes weken in de winkel zouden liggen, moeten nu ingescheept zijn, maar in de Chinese havens ligt nog steeds alles plat.

Op iets langere termijn zou ook voor de lithium-ion batterijen voor handgereedschap een tekort kunnen ontstaan. Die komen bijna allemaal uit China. Maar voor de typische bouwmaterialen voorziet Van Leusden geen problemen. Hij is ook voorzitter van  brancheorganisatie voor bouwmaterialenhandel Hibin en heeft geen signalen gekregen van stagnerende handelsstromen. 'Zand, cement, hout, isolatiematerialen en andere bulkmaterialen worden zelden meer dan twee- of driehonderd kilometer getransporteerd. Daarvoor zijn de marges te gering. Uit China komt nog wel wat tegelwerk, weet hij. Net als uit Noord-Italie overigens, die andere corona-brandhaard. Maar voor die producten zijn vaak voldoende alternatieven beschikbaar uit andere Europese regio’s. In de winkels en toonzalen zullen mensen af en toe stuiten op een stikker op een product met de boodschap ‘tijdelijk niet leverbaar.’ Maar dat gaat dan om pak-m-beet 50 op de 1000 artikelen, dus meestal vind je dan wel iets vergelijkbaars van een fabrikant uit een andere regio.'

Tegelijkertijd wijst van Leusden erop dat je ook niet alles kunt voorzien en dat verrassingen niet zijn uitgesloten. 'Ik begrijp dat een belangrijk deel van de kledingproductie in Bangladesh is stilgevallen omdat de aanvoer van naalden voor de naaimachines uit China compleet is opgedroogd. Daar heeft geen mens ooit bij stilgestaan. Ik kijk graag naar films, ook wel naar hele enge, maar ik verwacht toch niet dat heel Nederland gauw op slot zal gaan en compleet vastloopt. En als dat al gebeurt, hebben we wel iets anders om ons zorgen over te maken. En is dat woningtekort misschien ook niet meer zo nijpend.'

Voorlichter Niels Wensink van Bouwend Nederland meldt dat bij de adviesdesk van de branche-organisatie al wel wat telefoontjes binnenkomen van aannemers die zich afvragen waar ze zich op moeten voorbereiden. Vooral van Limburgse aannemers komen die vragen, sinds de besmettingen vlak over de grens in Duitsland zich openbaarden.  Ze vragen zich onder andere af wat ze moeten doen als rondom een bouwplaats een quarantainegebied wordt ingesteld. Momenteel werkt Bouwend Nederland aan een lijst met antwoorden op veelvoorkomende vragen. Die zal vlak voor of direct na het weekeinde op de website verschijnen. Sinds woensdagavond monitort een speciale werkgroep de ontwikkelingen en de mogelijke gevolgen voor de Nederlandse bouw.

Bij BAM kijken ze een stuk verder dan Limburg en Nederland. De aannemer beschouwt zo’n beetje de hele wereld als haar werkterrein en Niels van Dongen meldt dat de mobility manager van de HR-afdeling ook de wereldwijde ontwikkelingen rond het coronavirus nauwlettend in de gaten houdt. 'Hij staat veel in contact met landen en regiomanagers om de situatie te monitoren. Er zijn nog geen projecten waarop de bemanning van projecten spaak loopt. Ook aanvoer van materialen hapert niet. We hebben op dit moment geen bruggen of sluisdeuren in de maak in China, Korea of andere landen in de regio.' Het komt er vooralsnog vooral op neer dat de mobility manager via intranet iedereen op de hoogte houdt van de ontwikkelingen en adviezen geeft om hygiënisch te werken en de handen regelmatig te wassen met ontsmettende zeep. 'Maar de berichtgeving kan natuurlijk elk moment veranderen.'

Waar ze zich nog niet veel zorgen maken, is bij Bouwen met Staal. Directeur Frank Maatje heeft geen signalen dat er belangrijke handelsstromen opdrogen en verwacht ook niet dat dat snel zal veranderen. 'In weerwil van het beeld dat velen hebben, wordt er namelijk helemaal niet zoveel goedkoop staal uit China op de Europese markt gedumpt. Althans niet het balkstaal dat in de bouw veel wordt gebruikt. Dat komt toch altijd uit Europese fabrieken omdat daar betere kwaliteit wordt geleverd. Je ziet het ook aan opdrachtgevers. Die geven niet zo gauw meer groen licht voor de bouw van grote kunstwerken in het Verre Oosten, na recente problemen bij de sluisdeuren voor IJmuiden en de hefdeuren bij de Beatrix-sluis.'

De meest direct getroffen partij in de Nederlandse bouw lijkt vooralsnog kunststof bruggenbouwer FiberCore uit Rotterdam. Dat zou volgende week op de composietenbeurs JEC in Parijs een contract ondertekenen voor een vergaande samenwerking met een Amerikaanse partner. Orenco Composites gaat de technologie van FiberCore toepassen voor bruggen in de VS. Maar in navolging van de Messe Frankfurt besloot ook de JEC de beurs te schappen, omdat daar altijd veel bezoekers en standhouders uit het Verre Oosten op afkomen. Directeur Simon de Jong van FiberCore dacht toen om de ondertekeningsceremonie op het ministerie van Economische Zaken in Den Haag te laten plaatsvinden. De directeur van Orenco zou toch al vanuit Parijs doorreizen naar Nederland voor de noodzakelijke overdracht van kennis. “Maar de man heeft voorlopig besloten niet op het vliegtuig te stappen en de ontwikkelingen rond het coronavirus even aan te kijken.'

Heel veel wachttijd krijgt Orenco overigens niet van De Jong. 'Er zijn al een paar bestellingen binnen voor de Amerikaanse markt en ze zullen echt snel langs moeten komen voor de nodige technology transfer. We moeten snel aan de bak. Maar dat komt vast goed.' De organisatoren van de JEC zijn in elk geval een stuk optimistischer dan de collega’s in Frankfurt. Waar Light + Building is verplaatst naar september rekenen ze er in Parijs op dat ze in mei alsnog alle composieten-experts van de hele wereld kunnen ontvangen.

• Bron: Cobouw, (Ad Tissink, 27 februari 2020).
• Foto: shutterstock.