3 juni 2022

Van het welbekende Jaarboek Architectuur in Nederland is eind mei de editie 2021/2022 verschenen. Zoals gebruikelijk presenteert de publicatie, inmiddels de 35^e op rij, een keur aan bouwprojecten die in het jaar van uitgifte of het jaar ervoor hun afronding hebben beleefd. Voor de verrassende keuze van het cover-project heeft de jaarboek-redactie een verklaring.

Bij een Jaarboek Architectuur in Nederland is de voorpagina van het omslag doorgaans het domein van een ‘spektakelstuk’, een uitzonderlijk project dat direct in het oog loopt. Ditmaal hebben ‘schitterende incidenten’ als het Depot Boymans van Beuningen in Rotterdam (MVDRV) en het Holocaust Namenmonument in Amsterdam (Daniël Libeskind & Rijnboutt) weliswaar (en als verwacht) het binnenwerk gehaald, maar op de cover prijkt de veel meer ingetogen, tijdelijke huisvesting van de Eerste Kamer in Den Haag, naar ontwerp van Happel Cornelisse Verhoeven.

De verklaring voor deze keuze geeft het redactieteam – dit jaar geformeerd uit Teun van den Ende (Werkplaats Erfgoed en Vers Beton), Uri Gilad (Office Winhov) en Arna Mackic (Studio LA) – direct prijs in het openingsessay. Het leeuwendeel van de 30 projecten in dit jaarboek zijn geen realistische representaties van de huidige bouwpraktijk, vinden de redacteuren. Het heersende gebrek aan bouwlocaties en personeel, de hoge kosten van materialen en arbeid, de stikstofregels, van deze en dergelijke obstakels hebben de meeste projecten in dit jaarboek niet echt te duchten gehad, aldus de redactie. Het project op de cover – tijdelijke huisvesting Eerste Kamer – is nu juist wél een voorbeeld van een project dat is geconfronteerd met restricties, bijvoorbeeld in de ontwerpfase vanwege stringente eisen van de opdrachtgever, het Rijksvastgoedbedrijf.

‘Ze (de architecten, red.) kregen nauwelijks kans aan het huis van de democratie te ontwerpen, terwijl dit politieke bouwwerk wankelt onder invloed van de toeslagenaffaire en gebrek aan transparantie. Door de ontwerpopgave van de Eerste Kamer als decorbouw te benaderen, is het Happel Cornelisse Verhoeven Architecten wel gelukt te experimenteren met materialen en opstellingen die in een permanente situatie niet geaccepteerd zouden zijn’, stelt de jaarboekredactie onomwonden.

Dit soort ‘beperkend opdrachtgeverschap’ onderstreept volgens de redactie de noodzaak van communicatie over architectuur tussen alle direct betrokken projectpartners. Vanuit die urgentie verklaren ze hun selectie van projecten voor het boek. ‘Alle dertig projecten hebben gemeen dat ze het gesprek over architectuur kunnen aanjagen.’ Vandaar ook de ondertitel van de uitgave ‘Time to talk’.

Het 160 pagina’s dikke Jaarboek Architectuur in Nederland 2021/2022 telt zes essays en dertig projecten, waaronder:

• Depot Boijmans van Beuningen, Rotterdam (MVRDV);

• Nationaal Holocaust Namenmonument, Amsterdam (Studio Libeskind i.s.m. Rijnboutt);

• Tijdelijke huisvesting Eerste Kamer, Den Haag (Happel Cornelisse Verhoeven);

• Rechtbank Amsterdam (KAAN Architecten);

• woongebouw Haasje Over, Eindhoven (VMX Architects);

• Tijdelijke huisvesting Tweede Kamer, Den Haag  (Zecc Architecten);

• Nationaal Monument Kamp Amersfoort (Inbo);

• Museum van Bommel van Dam, Venlo (BiermanHenket);

• cultuurgebouw Amare, Den Haag (NOAHH i.s.m. JCAU en NL Architects) en

• vernieuwing ’t Karregat, Eindhoven (architecten|en|en en diederendirrix).

De uitgave is te bestellen bij nai010 uitgevers.

• Het Jaarboek Architectuur in Nederland maakt ook elk jaar weer tongen los. Zo deelt architect en stedenbouwkundige Hans Teerds via archined zijn mening over de nieuwe publicatie.