Bouwen met Staal | Veelzijdig, flexibel, duurzaam Bouwen met Staal

Fabriek voor duurzame staalproductie geopend

Wereldwijd zijn staalproducenten in de weer om de CO2-uitstoot van hun staalfabricageprocessen terug te dringen. Waterstof kan daarbij goede diensten bewijzen. Zweeds staalfabrikant SSAB, energiebedrijf Vattenfall en mijnbouwbedrijf LKAB willen dat aantonen via hun nieuwe proeffabriek. Gisteren werd de fabriek officieel geopend door de premier van Zweden, Stefan Löfven.

« terug naar Nieuws

In de nieuwe testfaciliteit in de Noord-Zweedse stad Luleå gaan SSAB, Vattenfalle en LKAB gezamenlijk onderzoeken hoe waterstof inzetbaar is als reductiemiddel bij de productie van staal op basis van erts. Het waterstof dient ter vervanging van cokeskolen dat voor een belangrijk deel verantwoordelijk is voor de CO2-emissie bij de staalproductie.

Van oudsher wordt cokeskolen verstookt om het ijzererts uit de grond te kunnen omzetten in ijzer. Cokeskolen werkt als een magneet die de zuurstofatomen scheidt van de ijzeratomen. Hierbij treedt echter ook een binding op van steeds één koolstofatoom met twee zuurstofatomen. Dat is het broeikasgas CO2, waarvan de uitstoot de komende jaren fors omlaag moet. Door cokeskolen te verruilen voor waterstof, komt bij het proces voornamelijk H2O vrij en veel minder CO2.

De nieuwe Zweedse productietechnologie met inzet van waterstof luistert naar de naam HYBRIT en dient rond 2035 te zijn uitontwikkeld voor het fabriceren van fossielvrij staal, volgens het zogeheten direct reduction proces. Volgens dit nieuwe procedé kan de proeffabriek in Luleå ongeveer één ton staal per uur produceren. Op zich is dat maar een fractie van de capaciteit van een conventionele staalfabriek (zo’n 250 ton staal per uur), maar de fabriek is dan ook primair een onderzoeksinstallatie.

‘De fabriek dient echt om uit te vogelen hoe we ons proces draaiend krijgen’, zegt Mikael Nordlander, hoofd van de betrokken R&D-afdeling van Vattenfall. ‘We hebben ons op waterstof gebaseerde proces goed werkend gekregen in het laboratorium in Stockholm, op kleine schaal dus. Nu willen we dat ook voor elkaar krijgen in een installatie die een of twee maten groter is. In de nieuwe fabriek kunnen we spelen met belangrijke parameters, zoals de precieze samenstelling van het reductiegas waterstof, de temperatuur, debieten en drukniveaus. Zo leren we hoe we een continu proces op commerciële schaal mogelijk kunnen maken. ’

Om de CO2-reductie zo groot mogelijk te laten uitvallen, is de inzet van ‘groene’ waterstof geboden. Groene waterstof is waterstof uit duurzame stroom, opgewekt via bijvoorbeeld windmolens en waterkrachtcentrales. Grijze waterstof, gemaakt van aardgas, is het mindere alternatief. Bij het Zweedse HYBRIT is gekozen voor ‘groen’. De lokale omstandigheden helpen daarbij. In Zweden wordt het grootste deel van de benodigde elektriciteit al duurzaam opgewekt. Bovendien kent het land een goede balans tussen vraag en aanbod van duurzame stroom. ‘Daardoor zijn de stroomprijzen laag, zeker voor de industrie’, aldus Nordlander ‘Ook de prijs voor het maken van waterstof zal dalen. In de toekomst hebben steeds meer andere industrieën het ook nodig.’

Vergeleken met Zweden heeft Nederland nog een forse inhaalslag te maken in het opwekken van duurzame stroom. Daarom denkt Tata Steel dat groene waterstof bij de productie in IJmuiden op korte termijn nog geen grote rol gaat spelen. ‘In het geval van Tata Steel zou dat betekenen dat we de elektriciteit van ongeveer alle windparken op zee voor de Nederlandse kust nodig hebben’, aldus Tata Steel’s duurzaamheidsmanager Annamarie Manger in een reactie aan de NOS.

Vooralsnog wil de Nederlandse staalfabrikant de uitstoot vooral terugdringen door het CO2 af te vangen (bij de schoorsteen) en na leidingentransport op te slaan in lege aardgasvelden in de bodem van de Noordzee. Niettemin wordt het Zweedse project vanuit IJmuiden met grote interesse gevolgd. Op dit moment werkt Tata Steel samen met Havenbedrijf Amsterdam en chemieconcern Nouryon aan een waterstoffabriek met een capaciteit van zo’n 100 megawatt. Beoogde bouwlocatie is het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Met het waterstof uit deze fabriek hoopt de staalproducent de jaarlijkse CO2-emissie met zo’n 350.000 ton per jaar te reduceren. Dat is ongeveer evenveel als de uitstoot van 40.000 huishoudens.

De Zweedse collega’s hebben met HYBRIT op de langere termijn een reductie van tien procent CO2-emissie op het oog. Daartoe zijn flinke investeringen gedaan. Voor de lopende eerste fase van het project is 170 miljoen euro vrijgemaakt. Hiervan neemt de Zweedse rijksoverheid 50 miljoen voor haar rekening.

  • Foto: Energeia. Figuur: SSAB.