25 juli 2023

Dr.ir. Michiel Horikx, docent constructief ontwerpen en bijzonder lector Constructieve Veiligheid aan de Hogeschool van Amsterdam, is begin deze maand met pensioen gegaan. Tot zijn professionele nalatenschap behoort ‘Conceptual Structural Design – Understanding Structural Performance’, een bijna 300 pagina’s dikke kennisbundel waarin Horikx het dikwijls complexe en veelomvattende proces van het constructief ontwerpen ontrafelt en van een praktisch toepasbare methodiek voorziet.

Na afronding van zijn studies Architectonisch en Constructief ontwerpen aan de TU Eindhoven, in 1983, gaat Michiel Horikx eerst ‘de praktijk’ in. Als constructeur en manager engineering is hij in de jaren ’80 nauw betrokken bij grote civiele werken als de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg.

Begin jaren ’90 keert Horikx terug in het onderwijs. ‘Ik wilde de kennis en ervaring die ik had opgedaan bij het werken aan ingewikkelde projecten graag delen met studenten. Bij de HvA kreeg ik die kans: ik mocht een nieuwe opleiding opzetten en het onderwijs vormgeven zoals ik dat wilde.’ In september 1992 stelt de Hogeschool van Amsterdam hem aan als docent op het gebied van constructief ontwerpen. In die hoedanigheid zal Horikx de HvA trouw blijven tot aan de pensioengerechtigde leeftijd.

Overzicht teruggeven aan de constructeur

In zijn onderwijsjaren groeit zijn interesse voor constructieve veiligheid. Dat aandachtsgebied krijgt volgens Horikx niet de aandacht die het verdient: ‘De laatste twintig jaar zijn er meer gebouwen ingestort dan vroeger. Denk maar aan de instorting van een parkeergarage in Eindhoven in 2017 en het dak van het AZ-stadion in 2019.’

De oorzaak van het groter aantal (bijna-)instortingen is op dat moment al onderzocht. Veelal draait ’t om menselijke factoren die verband houden met de toenemende automatisering van het vakgebied. ‘De computer voert berekeningen voor een constructie uit op basis van gegevens die de constructeur invoert’, legt Horikx uit. ‘Als die input niet klopt, dan klopt de output van de computer natuurlijk ook niet. Het risico op zo’n verkeerde berekening komt nu vaker voor dan vroeger omdat bij het werken op de computer het overzicht ontbreekt.’

Om bij te dragen aan een oplossing voor het probleem, start Horikx, naast zijn docentschap, een promotieonderzoek dat in 2017 resulteert in A Methodical Approach on Conceptual Structural Design. Via deze methodische benadering van het conceptueel constructief ontwerp wil Horikx ‘het overzicht teruggeven aan de constructeur’.

Praktische handvatten voor de student

Eind 2022 komt Horikx ook met een boek, gebaseerd op het proefschrift. In contrast met inhoud en toon van de dissertatie – wetenschappelijk en nogal abstract – vormt het nieuwe boekwerk een logische leidraad voor de praktische beroepsuitoefening, compleet met voorbeelden en oefeningen. ‘Ik wil mijn studenten handvatten geven om zelfstandig van groot naar klein te denken als ze een brug of gebouw zien. In het boek leg ik stap voor stap uit hoe ze dat kunnen doen’. De bijna 300 pagina’s tellende publicatie is als e-book gratis op te halen via de website van BV/BmS.

Michiel Horikx bij de lancering van zijn leerboek op 1 november 2022, in het bijzijn van Maikel Jagroep (directeur Betonvereniging, midden) en Frank Maatje (directeur Bouwen met Staal).

Bijzonder lector Constructieve Veiligheid

Sinds 1 september 2019 is Michiel Horikx tevens actief als bijzonder lector Constructieve Veiligheid. In deze functie zet hij zich in voor het structureren van onderzoeksopgaven, het praktisch toepasbaar maken van fundamenteel onderzoek bij wetenschappelijke instituten, vernieuwing van lesstof en de professionalisering van docenten in het constructieve onderwijs.

Het lectoraat is er gekomen op initiatief van de faculteit Techniek van de HvA en Betonvereniging en Bouwen met Staal, maar wel met een looptijd van vier jaar. Tegelijkertijd met Horikx stopt nu ook het lectoraat. De HvA gaat nog wel na of de masteropleiding Structural Engineering, onderdeel van het lectoraat, bij een ander lectoraat is onder te brengen.

‘Mierenneuker’ vindt ’t mooi geweest

Begin juli 2023 is Michiel Horikx met pensioen gegaan. Hij vindt ‘t mooi geweest: ‘Ik heb mijn werk altijd met heel veel plezier gedaan, maar nu ga ik met heel veel plezier iets anders doen. Muziek maken, schilderen, mijn huis verbouwen, reizen met mijn vrouw. Alles waar ik de afgelopen 40 jaar weinig tijd voor had.’

In retrospectief ziet hij het leer-/praktijkboek misschien wel als de kroon op zijn carrière. ‘Ik ben er best trots op, want ik ben een behoorlijke mierenneuker. Dat moet je natuurlijk ook zijn in mijn beroep, maar het betekent ook dat ik eigenlijk nooit tevreden ben met wat ik doe. Toch denk ik deze keer: dit had ik met de kennis van nu niet beter kunnen doen.’