Bouwen met Staal | Veelzijdig, flexibel, duurzaam Bouwen met Staal

Onderzoeksraad: ‘APK voor grote publieke gebouwen’

Als een gebouw eenmaal in gebruik is, bestaat onvoldoende zicht op de veiligheid van de gebouwconstructie. Gebouweigenaren hebben de zorgplicht hiervoor onvoldoende voor ogen, de overheid houdt niet actief toezicht. Bovendien hebben zich in recente jaren een opvallend groot aantal instortingen voorgedaan. Dat maakt de periodieke keuring van de constructie van grotere publieke gebouwen in de gebruiksfase noodzakelijk, vindt de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar aanleiding van haar onderzoek naar de instorting van het tribunedak van het AZ-stadion.

« terug naar Nieuws

Vanmiddag heeft de Onderzoeksraad de resultaten wereldkundig gemaakt van haar onderzoek naar het bezwijken van een deel van het dak van de Molenaartribune van het AZ-stadion in Alkmaar, zaterdag 10 augustus vorig jaar. In tegenstelling tot veel andere instortingen of bijna-instortingen van gebouwconstructies in ons land, was het AZ-stadion ten tijde van het incident al 13 jaar in gebruik. Voor de raad was dat de aanleiding om tijdens haar studie het accent te leggen op de borging van de veiligheid van de constructie in de gebruiksfase van het gebouw.

Al eerder deed Royal HaskoningDHV, in opdracht van gebouweigenaar AZ, onderzoek naar de technische oorzaken van het incident en deed daar in april 2020 verslag van. Ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft zich, in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, gebogen over de vraag: ‘Hoe heeft dit incident kunnen gebeuren?’ en beschrijft in haar onderzoeksrapport onder meer het bezwijkproces, de toedracht en de technische achtergronden. De vaststellingen van de raad stroken met de eerdere constateringen van het ingenieursbureau.

Al snel daarna gaat de OVV in op de tweede hoofdvraag van haar onderzoek: ‘Welke lessen kunnen we trekken uit het AZ-incident als het gaat om het borgen van de constructieve veiligheid in de gebruiksfase van gebouwen’?

Bij het AZ-stadion is al tijdens ontwerp en uitvoering onvoldoende gecontroleerd op veiligheid van de dakconstructie, stelt de Onderzoeksraad vast. Geen van de partijen, betrokken bij de bouw, heeft de constructieve tekortkomingen tijdens de uitvoering gesignaleerd. Maar ook tijdens het gebruik van het stadion heeft ’t ontbroken aan actief toezicht en controle van de constructieve veiligheid. Zou dat wel zo zijn geweest, dan zou (tijdig) aan het licht zijn gekomen dat bijvoorbeeld een van de bezweken lasverbindingen van de tribunespanten al kort naar de bouw een scheur heeft vertoond die in de loop der tijd groter is geworden en de verbinding steeds verder heeft verzwakt. Uiteindelijk is het dak bezweken bij een veel lagere belasting dan waarop de constructie berekend moet zijn, concludeert de OVV.

Het incident AZ-stadion staat volgens de raad niet op zich. In de afgelopen twintig jaar heeft de onderzoeksorganisatie bij ruim 60 Nederlandse gebouwen ernstige constructieve gebreken vastgesteld. Daarnaast is uitvoering onderzoek verricht naar voorvallen als de ingestorte parkeergarage bij Eindhoven Airport (2017), het ingestorte dak van de Grolsch Veste in Enschede (2011) en de ingestorte betonvloer van de B-tower in Rotterdam (2010). Ook bij deze incidenten heeft de borging van de constructieve veiligheid tekortgeschoten.

Voor de veiligheidsborging tijdens de bouw heeft de raad twee jaar geleden al aanbevelingen gedaan (vastgelegd in het rapport Bouwen aan constructieve veiligheid). De bouwsector zelf, verenigd in het TOPoverleg Veiligheid, heeft een actieplan opgesteld ter verbetering van de controle tijdens ontwerp en uitvoering van gebouwen. De gebruiksfase blijft daarbij echter onderbelicht.

Is het gebouw eenmaal in gebruik, dan blijft de controle op constructieve veiligheid achterwege en zijn de veiligheidsrisico’s voor gebruikers onvoldoende bekend en beheersbaar, meent het OVV. Om dat tij te keren, roept de organisatie de minister van Binnenlandse Zaken op om eigenaren van publieke gebouwen met constructies in gevolgklasse 3 (CC 3) wettelijk te verplichten om de constructieve veiligheid in de gebruiksfase periodiek te laten onderzoeken en zo nodig verbetermaatregelen te treffen. Zo’n constructieve APK moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke gecertificeerde deskundige. De gemeente dient toe te zien op de naleving van de verplichting. Zolang de wettelijke verplichting er niet is, moeten eigenaren kunnen terugvallen op een richtlijn met wenken voor frequentie en diepgang van de APK, aldus het OVV.

De organisaties in het TOPoverleg Veiligheid (Bouwend Nederland, het Opdrachtgeversforum in de bouw, VNconstructeurs, Governance Code Veiligheid in de Bouw en Koninklijke NLingenieurs) wordt verzocht om het bestaande Actieplan te verversen met nieuwe inzichten uit het AZ-onderzoek. Daarbij vraagt de raad om bijzondere aandacht te besteden aan de kwaliteitscontrole bij uitvoering en onderhoud van constructies in CC 3, om bij oplevering van het gebouw een volledig en gedetailleerd bouwdossier te overleggen aan de eigenaar én om voorvallen rond constructieve veiligheid systematisch te registreren en analyseren. Om zo te Leren van Instortingen.