De voormalige Centrale Werkplaats van de NS aan de 2^e Daalsedijk in Utrecht gaat nu door het (tweede) leven als Bovenbouwwerkplaats, de bruisende ‘urban activator’ in het hart van de Utrechtse wijk Wisselspoor. Na het verlies van zijn oorspronkelijke functie was het bestaande werkplaatsgebouw uit 1905 in de loop van de tijd nogal wat conditie, glans en attractiviteit kwijt geraakt. In zijn nieuwe hoedanigheid presenteert en opereert het gebouw als herboren. Dat komt omdat Studioinedots de bestaande karakteristieken en kwaliteiten van het industrieel erfgoed heeft gerespecteerd, soms ook in ere heeft hersteld of opnieuw geïnterpreteerd en op een eerbiedwaardige manier nieuwe elementen heeft in- en toegevoegd.

Na oplevering in 1905 heeft het bijna 8.000 m² grote werkplaatsgebouw gedurende tientallen jaren plaats geboden aan de fabricage van zware onderdelen voor de Nederlandse Spoorwegen. Na deze werkzame periode verloor het gebouw steeds meer van zijn originele industriële granddeur. Onderhoud bleef achter en de werkplaats werd ook meer en meer omsloten en daarmee geanonimiseerd door de komst van omliggende nieuwbouw. Door de transformatie in opdracht van Synchroon en naar ontwerp van Studioinedots zijn leegstand en neergang ingeruild voor multifunctionaliteit, vitaliteit en toekomstbestendigheid.

Sinds vorig jaar fungeert de Bovenbouwwerkplaats als een buurtcentrum 2.0 binnen het Utrechtse ontwikkelgebied Wisselspoor. Studioinedots en DELVA hebben Wisselspoor opgezet als Cityplot-wijk, op een kavel van 100 bij 100 m. Bebouwing is voornamelijk aan de randen van deze kavel georganiseerd, waardoor in het midden en tussen de gebouwen veel groene openbare ruimte beschikbaar komt. Overdekte ontmoetingsruimten voor de buurtbewoners, werkruimten voor creatieven, zelfs een wijk-mobiliteitshub voor 175 (deel)auto’s en fietsen zijn bijeengebracht in de Bovenbouwwerkplaats.

Om alle buurtvoorzieningen nu en later een geëigende plek te geven, heeft Studioinedots onder het bestaande dak in wezen één open, vrij indeelbare ruimte gecreëerd die bovendien inspireert tot nieuwe of ándere invullingen van gebruik. In de kern van het gebouw is de vijf verdiepingen tellende mobiliteitshub geplaatst. Dankzij deze invoeging kan de openbare ruimte van de wijk autoluw en groen blijven.

De hub en omringende ruimte gaat gehuld in ‘Het Gordijn’, een glanzende voile van strekmetaal die het flinke volume een zekere kleinschaligheid en lichtvoetigheid verleent en tegelijkertijd de achterwand vormt van de rauwe, onafgewerkte werkruimten. Buiten torent het Gordijn als een onverwachte eyecatcher boven de oorspronkelijke zadeldaken uit.

Alle belangrijke oorspronkelijke componenten van het gebouw – staalskelet, dak, gevels en installaties – zijn bij de transformatie behouden gebleven en waar nodig in de authentieke staat en kwaliteit teruggebracht. De originele verticale gevelopeningen zijn ingevuld met transparant glas. Samen met de grote, gebogen glaswanden zorgen ze voor een maximale connectie en interactie tussen gebouw en omgeving.

Projectgegevens:

Locatie: 2^e Daalsedijk, Utrecht • Omvang: 7.900 m² • Oplevering: eind 2022 • Opdracht: Synchroon • Architectuur: Studioinedots • Bouwkundig advies: Strackee en Visscher Bouwadvies • Constructief advies: JVZ Ingenieurs • Uitvoering: Gebroeders Blokland en Den Butter & Voogt • Strekmetalen gordijn: Metadecor • Landschap: DELVA Landscape Architects • Strategie, concept en placemaking: Skonk • Foto’s: Sebastian van Damme • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), juli 2023