Wonen, werken, winkelen, ontspannen en ontmoeten in een duurzaam complex van internationale allure, respectvol én onderscheidend ingepast in de oude binnenstad van Rotterdam. Dat is – in één zin – Het Timmerhuis, naar ontwerp van OMA (Office for Metropolitan Architecture). Vanaf naar verwachting juni 2015 gaat dit nieuwe complex met zo’n 44.000 m2 bvo plaats bieden aan de kantoren van de gemeente Rotterdam, de Stadswinkel, winkels, horeca, algemene ruimten en appartementen. Onder het gebouw huist een parkeergarage voor zo’n 120 auto’s.

Het Timmerhuis verrijst op een ontruimd binnenplein tussen De Meent, Haagse Veer, Rode Zand en het Raamplein. Aan twee zijden wordt de nieuwbouw begrensd door het L-vormige Stadstimmerhuis. Dit gemeentelijk monument uit 1953 wordt herontwikkeld. Om het gebouw geschikt te maken voor zijn diversiteit aan functies en tegelijkertijd subtiel in te voegen in de druk bebouwde omgeving, ontwierp OMA een ‘wolk’ van gestapelde en geschakelde, modulaire units.
De gebouwplint met de publieke en algemene functies vult vrijwel de gehele bouwkavel en reikt tot 20 m hoogte om zo aansluiting te vinden met het omliggende Laurenskwartier. Door de plint voert een passage van Rode Zand naar Haagseveer, als voortzetting van de bestaande straat tussen nieuw- en oudbouw. Boven de 20 m hoogte waaiert het gebouw eerst uit (met onder meer een cantilever tot 21,6 m) om daarna schijnbaar onwillekeurig in te springen en uit te monden in twee torens tot 60 m hoogte. Deze ‘bovenbouw’ is gereserveerd voor 15.730 m2 kantoorruimte en 10.400 m2 woonoppervlak voor 91 koopappartementen.

Constructiesysteem voor vrije indeelbaarheid en aanpasbaarheid

Om de grote, asymmetrische gebouwmassa in de lucht te houden én de vrije indeelbaarheid van de verschillende ruimten te garanderen, koos de architect voor een draagconstructie in staal. De constructie, ontworpen door Pieters Bouwtechniek, bestaat uit twee onderling gekoppelde kernen van stalen vakwerken. Vanaf de kernen lopen verdiepinghoge Vierendeelliggers in twee richtingen, waarmee de grote vrije overspanningen en uitkragingen tot 17 m mogelijk zijn gemaakt. Het aantal kolommen (7,2 m h. x 7,2 m b.) op de plattegrond blijft hiermee tot het minimum beperkt. De verdiepingvloeren zijn lage staalplaat-betonvloeren op stalen liggers met sparingen in de lijven voor doorvoer van leidingen en kabels. Het leeuwendeel van de staalconstructie blijft in het zicht. Met een brandwerende coating voldoet het staal aan de vereiste brandwerendheid. De andere delen van de staalconstructie zijn beschermd met een brandwerende beplating.

Het constructiesysteem resulteert in een maximale vrije indeelbaarheid en aanpasbaarheid van de woon- en kantoorruimten. Een kantoor kan ‘in een handomdraai’ worden omgevormd tot woning en v.v.. Bovendien kunnen omwille van gebruiks- of functiewijziging units worden verwijderd of toegevoegd. In de plint zorgt het constructiesysteem voor de gewenste open volumes van de publieke ruimten.

Geprefabriceerd bouwen in de binnenstad

Heijmans en CSM Steelstructures hebben de constructie opgebouwd met volledig geprefabriceerde elementen. Prefabricage was eigenlijk een must vanwege de binnenstedelijke locatie: relatief krap en ingesnoerd door bestaande bebouwing. De bereikbaarheid van de bouwplaats is beperkt en de ruimte voor groot materieel en opslag van materialen schaars. En met het historische Stadstimmerhuis in de directe nabijheid moesten de trillingen door bouwwerkzaamheden worden geminimaliseerd.
De staalconstructie is voornamelijk uitgevoerd in S355. Deze staalsoort biedt in vergelijking met gangbaar constructiestaal (bijv. S235) een hogere sterkte bij minder materiaalgebruik.

Excellente duurzaamheid

De keuze voor hogesterktestaal en de aanpasbaarheid en mogelijkheden voor demontage en hergebruik van de constructie zijn mede verantwoordelijk voor een BREEAM Excellent certificering van het definitief ontwerp. Daarnaast gaat Het Timmerhuis op voor ‘het energiezuinigste gebouw van de gemeente Rotterdam’. De EPC is berekend op 0,6, onder meer dankzij warmte- en koudeopslag in twee bronnen, gebruik van restwarmte en toepassing van drielaags glas in de gevels. De gevelelementen zijn opgebouwd uit blank geanodiseerde aluminiumprofielen met enorme glasvlakken, van 1,8x3,6 m bij de kantoren en 3,6x3,6 m bij de woningen. Daglichttoetreding verzekerd. Het glas is deels voorzien van een zeefdruk.

Projectgegevens

Locatie: De Meent/Haagse Veer/Rode Zand/Raamplein, Rotterdam • Omvang: 48.480 m2 (w.v. 8.750 m2 Stadswinkel, 15.730 m2 kantoor, 10.400 m2 woningen, 3.400 m2 algemene en facilitaire ruimten, 1.600 m2 retail en 8.600 m2 (ondergrondse) parkeergarage • Verwachte oplevering: juni 2015 • Start bouw: januari 2013 • Opdracht: Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) • Projectmanagement: Brinkgroep • Architectuur: Office for Metropolitan Architecture (OMA) • Meewerkend architect: ABT • Constructief ontwerp: Pieters Bouwtechniek Delft • Coördinatie, uitvoering en onderhoud: Heijmans • Staalconstructies: CSM Steelstructures • Advies kosten: PRC • Advies duurzaamheid en bouwfysica: DGMR Bouw • Installatietechniek (E+W): Deerns Raadgevende Ingenieurs • Advies brandveiligheid: Adviesbureau Hamerlinck en Pieters Bouwtechniek • Detaillering staalconstructies: SBE Ingenieurs en CSM Steelstructures • Staalplaat-betonvloeren: Dutch Engineering • Gevels: Scheldebouw • Projectinfo: www.timmerhuisrotterdam.nl, www.oma.eu

Foto's: Het Timmerhuis, OMA, Pieters Bouwtechniek, Heijmans, Ossip van Duivenbode.