Normen

Een van de belangrijke aspecten waarop dient te worden gelet bij het behoud van de biodiversiteit van Natura 2000-gebieden volgens de EU-Habitatrichtlijn, is de neerslag (ofwel: depositie) van stikstof in of dichtbij zo’n gebied. De EU legt daartoe zelf geen stikstofnorm op. Dat wordt aan elk land afzonderlijk overgelaten.

Zo hanteert Duitsland de norm van maximaal 7,14 mol (100 gram) stikstofneerslag per hectare per jaar. Ofwel: de ‘drempelwaarde’ ligt op 7,14 mol. Bovendien houden de Duitsers nog een foutmarge aan van 20 procent, omdat de rekenmodellen niet erg nauwkeurig zijn. Vlaanderen gebruikt een andere methode. Daar mag de neerslag van stikstof niet hoger zijn dan 5 procent van de kritische depositiewaarde. Dat is de grens waarboven het risico bestaat dat de kwaliteit van het natuurgebied 'significant' wordt aangetast door stikstofneerslag. In Wallonië wordt afgezien van drempel- of grenswaarden. Per project wordt een adviesbureau ingeschakeld dat moet onderzoeken of het nabijgelegen Natura 2000-gebied 'significante impact' ondervindt van de nieuwe activiteit.

Gemiddelde stikstofuitstoot per land (in kilogram per hectare, kg N/ha), (© RIVM).

Nederland wilde, zoals Duitsland, een systeem hanteren met een drempelwaarde. Het Programma Aanpak Stikstof, kortweg PAS, stelde als regel dat een project of activiteit bij een Natura 2000-gebied géén vergunning nodig heeft als per jaar en per hectare de stikstofneerslag niet meer dan 0,05 mol (zo’n 0,7 gram) is. Een rechtszaak tegen dit systeem mondde in mei 2019 uit in een verbod op PAS door de Raad van State. De Raad verklaarde dat, gelet op de Habitatrichtlijn, het systeem met drempelwaarde juridisch onvoldoende is onderbouwd, omdat geen rekening is gehouden met de cumulatieve effecten van stikstof-producerende activiteiten. Het Europese Hof trok al eerder eenzelfde conclusie.

Anders gezegd: de drempelwaarde is nul, de neerslag moet nihil zijn.

Desondanks wil minister Schouten van Landbouw toch kijken naar een grenswaarde. Op verzoek van de Kamer heeft ze daartoe advies aangevraagd bij de Raad van State. Wanneer het advies wordt uitgebracht, is nog onbekend. Maar het kabinet wil voor eind 2019 meer duidelijkheid kunnen verschaffen.

LTO Nederland, de belangenorganisatie voor de land- en tuinbouw, pleit voor (her)invoering van een drempelwaarde van 1 mol in combinatie met minder stikstofuitstoot door alle betrokken sectoren (inclusief de veehouderij) en gecombineerd met maatwerk afhankelijk van de kwetsbaarheid van het natuurgebied.

Juristen achten het opnieuw invoeren van een drempelwaarde niet kansrijk. Natuurgebieden in ons land zijn nu al overbelast zijn door stikstof. Hierdoor zou de juridische ruimte beperkt zijn om nog enige stikstofuitstoot toe te laten in de buurt van natuurgebieden. De Nederlandse situatie verschilt wat dit betreft wezenlijk van die in Duitsland. De oosterbuur bezit grotere natuurgebieden en daaromheen vinden minder stikstof-producerende activiteiten plaats. Daarom kan Duitsland een relatief ruime stikstofnorm hanteren.

Links:

• Europese Unie - Habitatrichtlijn
• Rijksoverheid - Kamerbrief over vraag aan Raad van State over invoeren drempelwaarde stikstofdepositie
• NOS - verslag hoorzitting met (wetenschappelijk en juridisch) deskundigen in Tweede Kamer

• Afbeelding: © RIVM.
• Laatst bijgewerkt: 23-10-2019.